Avrupa Birliği (AB) Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Belgrad-Priştine Diyaloğu Yüksek Seviyeli Toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, Kosova ve Sırbistan ortasında araç plakaları nedeniyle artan gerginliğin düşürülmesine yönelik taraflar ortasında bir muahedeye varılamadığını bildirdi.
Belçika’nın başkenti Brüksel’de AB Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve Kosova Başbakanı Albin Kurti ile yaptığı başka farklı görüşmelerin akabinde Kosova ve Sırbistan ortasındaki Belgrad-Priştine Diyaloğu Yüksek Seviyeli Toplantısı’na başkanlık etti. Toplantıların ardından basın toplantısı düzenleyen Borrell, “Kosova Başbakanı Albin Kurti ve Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’i burada Brüksel’de acil bir toplantı için ağırladım. İkisi de Brüksel’e gelerek bu toplantıya katıldı. Bunu yapmaları kıymetliydi, zira kendimizi tekrar öteki bir kriz durumunda bulduk. Bu, son kriz toplantısından yalnızca üç ay sonra oluyor. Bu seferki kriz, evvelki krizden kaçınmak için ağustos ortasında Brüksel’e gelmek zorunda kaldığımdan daha kötü. Ağustos ayından bu yana araç plakaları konusundaki anlaşmazlık daha da kötüleşti” dedi.
“Karakollarda 50’den az Kosovalı Arnavut polis memuru vazife yapıyor”
Kosova’nın 22 Kasım’dan itibaren araçlarını yeniden tescil ettirmemiş olanlar için para cezası vermeye karar verdiğini hatırlatan Borrell, “Sonuç olarak Kosovalı Sırplar, Kosova’nın kuzeyinde kurumlardan çekildiler. Bu da 600 civarında polisin üniformasını çıkardığı anlamına geliyor. Yargıçlar ve yerel yönetim çalışanları da istifa etti. Şu anda bölgedeki polis karakollarında 50’den az Kosovalı Arnavut polis memuru misyon yapıyor, ki bu mutlaka kâfi değil. Bu, çok tehlikeli bir güvenlik boşluğu. Zati çok kırılgan bir durumda olan bölgede yeni bir boşluk demektir. Evet, orada bir misyonumuz var, EULEX misyonumuz var ve ayrıyeten KFOR’un birlikleri de var fakat lokal polisin rolünü üstlenemezler. Bu onların yetki alanında değil” dedi.
“Son teslim tarihinden son teslim tarihine, krizden krize”
Borrell, “Avrupa Birliği ve memleketler arası ortaklarımız tekraren gerginliğin azaltılması tarafında davette bulundu, lakin sonuç alınamadı. Bugünkü toplantı, önderlerin durumu hemen yatıştırma, barış ve istikrarın tekrar tesis edilmesini ve en kıymetlisi çok ağır sonuçları olan bir krizin önlenmesini sağlama sorumluluğuyla ilgiliydi. Geçtiğimiz yazdan bu yana kalıcı kriz idaresiyle meşgul olduk ve birbiri gerisine son teslim tarihlerinden kaçınmaya çalışıyoruz. Son teslim tarihinden son teslim tarihine, krizden krize. Bu, asıl sorunu çözemediğimiz manasına gelir. Asıl sorun, bu çeşit kriz durumlarını çözecek ve önleyecek bağlantıların normalleştirilmesidir. Çünkü temel nedenler plakaların çok ötesine geçmektedir” dedi.
“Bu krizler ve teslim tarihleri kısır döngüsünün sona ermesi gerektiğini açıkça tabir ettim”
Borrell, “Her iki tarafa da bu formda devam edemeyeceğimizi, bu krizler ve teslim tarihleri kısır döngüsünün sona ermesi gerektiğini açıkça söz ettim. Hem Cumhurbaşkanı Vucic hem de Başbakan Kurti, güçlü yetkilere sahip seçilmiş önderlerdir. Avrupa yolunda ilerleyebilmeleri için liderlik ve uyuşmazlıklarını çözme ve alakaların olağanlaşmasını ileriye götürme iradesi göstermelerini bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
“Önerimi Sayın Vucic kabul etti lakin Sayın Kurti kabul etmedi”
Normalleşme perspektifi açısından beklenen sonucun alınamadığını bildiren Borrell, “Bugün olağanlaşma perspektifi açısından bu tehlikeli durumu değiştirebilecek bir teklifte bulundum. Kosova tarafının araç plakaları ile ilgili tavrını ertelemesi, Sırp tarafının da ‘KM’ formunda plaka vermemesini önerdim. Teklifimi Sayın Vucic kabul etti lakin Sayın Kurti kabul etmedi” dedi.
Bölgede NATO kuvvetleri olmasına rağmen güvenlik açısından da hassas bir durum yaşandığını belirten Borrell, tarafları sorumlu davranmaya çağırdı.
“AB’yi ihlaller konusunda bilgilendireceğim”
Diyalog sürecinde karşılaştığı olumsuzlukları meslektaşlarına rapor edeceğini belirten Borrell, “Her iki lidere de açıkça belirttim, eğer Avrupa Birliği’ne iştirak her ikisinin de taahhüt ettiği en son amaçsa, buna nazaran hareket etmelerini bekliyoruz” dedi.
“Arnavut tarafı hiçbir şeyi kabul etmek istemedi”
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ise toplantı sonrası Sırp basınına yaptığı açıklamada, “Anlayamayacağım nedenlerden ötürü bir muahedeye varamadık. Sırp tarafı büsbütün yapıcıydı ve değiştirilmiş metinleri on sefer kabul ettik, lakin Arnavut tarafı hiçbir şeyi kabul etmek istemedi. Her vakit bir şeyler eklediler. Bu yüzden tüm söyleyebileceğim, fikirlerimi toplamak istiyorum ve vatandaşlara başvuracağım” dedi.
Kosova-Sırbistan gerginliği
Kosova idaresinin ülkede yaşayan Sırplar dahil herkese Kosova plakasına sahip olma zaruriliği getirmesi Sırpların reaksiyonuna neden olmuştu. Karara karşı çıkan Sırpların ülkenin kuzeyindeki hudut geçişlerini kapatması iki ülke ortasında tansiyonu artırmıştı. Kosova Başbakanı Albin Kurti, Sırp makamlarının Kosova’daki Sırplara verdiği araç plakalarının RKS (Kosova Cumhuriyeti) plakalarına dönüştürülmesi ile ilgili kararın belli değişiklikler yapılarak yürürlükte kalacağını duyurmuştu. Plakaların kademeli olarak değiştirileceğini bildiren Kurti, tartışmalı plaka sahiplerinin 21 Kasım’a kadar sırf uyarılacağını, 21 Kasım’dan 21 Ocak 2023’e kadar 150 euro para cezasına çarptırılacağını, 21 Ocak-21 Nisan 2023 tarihleri ortasında test plakalarının verileceğini, plakaları değişmeyen araçların trafiğe çıkışının 21 Nisan 2023’den itibaren tamamen yasaklanacağını açıklamıştı. Kosova hükümeti, uygulamayı 1 Eylül’e ve akabinde 1 Kasım’a kadar uzatmıştı.
Artan gerginliğin ardından Kosova’nın kuzeyindeki Sırpların siyasi temsilcileri, Kosova hükümeti mutabakatlara uyana ve Sırp Belediyeler Birliği kurulana kadar meclis, hükümet, Kosova’nın kuzeyindeki belediyeler, yargı organları, polis ve idari ünitelerini boykot etme kararı almıştı. – BRÜKSEL
